Егер сіз саудамен, тауар өндірумен, әртүрлі қызмет көрсетумен байланысты бизнеспен айналысқыңыз келсе, онда Сізге бақылау-касса машинасын (БКМ) орнату және оны салық машинасында тіркеу арқылы есепке қою қажет болуы мүмкін.

Технологиялардың дамуымен қазіргі заманғы БКМ функционалы деректерді онлайн режимінде беруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, смартфонға орнатуға болатын онлайн-кассалық функциялары бар мобильді қосымшалар бар.

Онлайн-БКМ дегеніміз не

Сауда-саттықпен, тауарлар өндірумен және әртүрлі қызметтер көрсетумен айналысатын кәсіпкерлер Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 166-бабына сәйкес деректерді тіркеу және (немесе) беру функциясы бар бақылау-касса машинасын (онлайн-БКМ) қосуға міндетті.

Онлайн-БКМ – деректерді беру функциясы бар бақылау-кассалық машина, яғни мемлекеттік кірістер органдарына (салық қызметіне) жасалған ақша операциялары туралы мәліметтерді интернет арқылы беруге қабілетті кассалық аппарат немесе бағдарламалық қамтамасыз ету.

Онлайн-БКМың екі түрі бар:

• аппараттық: құрылғылар-БКМ мемлекеттік тізілімінде тіркелген Дербес аппараттар (кассалық машиналар, тіркеушілер);
• бағдарламалық: кассалық аппараттың функцияларын орындайтын БКМ мемлекеттік тізілімінде тіркелген бағдарламалық қамтамасыз ету (мобильді қосымшалар).

Бағдарламалық онлайн-БКМ, яғни кассалық аппарат функциясы бар мобильді қосымшалар электрондық чектерді қалыптастырады, олар өз кезегінде заң бойынша қағазбен теңестіріледі. Электрондық чекті сатып алушыға онлайн режимінде, мессенджерлер немесе email арқылы жіберу жеткілікті. Қажет болса, Bluetooth арқылы смартфонға қосуға болатын чектерге арналған арнайы принтерлерді сатып алуға болады.

2020 жылдан бастап БКМ-онлайн қолдану міндетті. Бірақ Телекоммуникациялар жоқ жерлерде пайдаланылатын кассалық аппараттар онлайн-БКМ-ге ауыстыруға жатпайды.

Аумағында ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желілері жоқ Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық бірліктерінің тізбесі.

БКМ тіркеу

Онлайн - БКМ тіркеу, есепке қою, сондай-ақ қайта тіркеу, есептен шығаруды Мемлекеттік кірістер комитетінің өңірлік органдары (салық қызметі) жүргізеді.Бұл ретте, онлайн-БКМ фискалдық деректер Операторының мәліметтері негізінде салықтық органга бармай-ақ тіркеу жүргізіледі.

Егер сіз деректерді тасымалдау функциясы жоқ ескі касса машинасын онлайн –БКМ -ға ауыстырғыңыз келсе, онда алдымен онлайн-БКМ-ды сатып алып, тіркеу қажет, оны жұмыс орнына орнату керек, содан кейін салық органына барып  ескі касса аппаратын тіркеуден алып тастау қажет.

Көрсетілген сайттардың бірі арқылы БКМ тіркеу/тіркеу деректерін өзгерту/есептен шығару туралы мәліметтер мемлекеттік кірістер органына (салық) беріледі.БKM тіркеу картасы, яғни мемлекеттік қызметтерді көрсету нәтижесі ФДО сайты арқылы да беріледі.

Бағдарламалық қамтылымды тіркеумен салыстырғанда, аппаратты онлайн-БКМ тіркеу үшін сымсыз режимде жұмыс істеу үшін алдымен ФДО-ға келіп,  сим-картаны алып, кассаны осы сим-карта арқылы қосу керек.

Пайдаланушының нұсқаулығымен ФДО порталында толық танысуға болады.

БКМ қолданбағаны немесе болмағаны үшін жауапкершілік

БКМ пайдалану орны бойынша әрбір нүктеде БКМ тіркелуі тиіс. Электр энергиясы, интернет болмаған кезде немесе БКМ бұзылған кезде Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің «Бақылау-касса машиналарын қолданудың кейбір мәселелері туралы» 2018 жылғы 16 ақпандағы №208 бұйрығына сәйкес тауарлық чек толтырылады және беріледі.

Көрсетілген бұйрық бақылау-касса машиналарын қолдану қағидаларын қамтиды.

Бақылау-касса машиналарын қолдану тәртібін бұзу бойынша жауапкершілік Қазақстан Республикасының «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» 2014 жылғы 5 шілдедегі Кодексінің 284-бабында сипатталған.

Мысалы, қолма-қол ақша және банк карточкасы арқылы сауда операциялары, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету кезінде жүргізілетін ақшалай есеп айырысуларды жүзеге асыру кезінде БКМ қолданбау, сондай-ақ ақаулы немесе есепте тұрмаған БКМ қолдану бұзушылықтардың бірі болып саналады. Бұл бұзушылықты анықтау ескертуге әкеп соғады, ал бір жыл ішінде қайталап бұзған жағдайда айыппұл салуға әкеп соғады:

• жекеше нотариустарға, сот орындаушыларына, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне – 15 АЕК;
• орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 30 АЕК;
• ірі кәсіпкерлік субъектілеріне – 50 АЕК.

Бақылау-касса машинасының чегін немесе тауар чегін бермеу не бақылау-касса машинасының чегін немесе тауар чегін тауар немесе көрсетілетін қызмет үшін төленгеннен көп немесе аз сомаға беру ескерту жасауға, ал бір жыл ішінде қайталап бұзған кезде-айыппұл салуға әкеп соғады:

• жекеше нотариустарға, сот орындаушыларына, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне – 20 АЕК;
• орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 30 АЕК;
• ірі кәсіпкерлік субъектілеріне – 40 АЕК.

Сондай-ақ 284-бап бойынша бұзушылықтар бойынша жауапкершілік көзделеді:

• БКМ тіркеу деректеріне өзгерістер енгізу, қолма-қол ақшаны есепке алу кітабын немесе тауар чектері кітабын ауыстыру (қалпына келтіру) үшін салықтық өтініш беру мерзімдерін бұзу;
• БКМ бақылау чегінде бір немесе бірнеше міндетті деректемелердің көрсетілмеуі;
• бақылау-касса машинасын пайдалану кезінде қолма-қол ақшаны есепке алу кітабының толтырылмауы не ауысымдық есептер көрсеткіштерінің тиісті күнгі қолма-қол ақшаны есепке алу кітабының деректеріне сәйкес келмеуі не бақылау-касса машинасында қате енгізілген соманы жою немесе өткізілген тауарлар, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер үшін қолма-қол ақшаны қайтару операцияларын жүзеге асыру кезінде қолма-қол ақшаны есепке алу кітабындағы жазбаның жүргізілмеуі;
• және басқа да.