Патент бойынша қандай жеке кәсіпкер жұмыс істей алады

"Патент бойынша ЖК" арнайы режимін қолданудың басты шарты-Жеке кәсіпкерлікті жүргізу, яғни жалдамалы қызметкерлердің болмауы. Патентті қолданудың басқа шарттары мен қолда бар шектеулер ҚР Салық кодексінің 683-бабында бекітілген.

Сонымен, шектеу бар:

• табыс сомасы бойынша (жылына 3 528 АЕК-ке дейін немесе 2022 жылға 10 806 264 теңге);
• қызмет түрлері бойынша (ҚР СК 683-бабының 2-тармағы 3) тармақшасының талаптарын және басқа да шектеулерді ескерумен).

Егер жылдық табыс белгіленген шектен асқан жағдайда, ЖК патентті қолдану құқығынан айырылады және басқа арнаулы салық режиміне, "оңайлатылған" немесе жалпыға бірдей белгіленген режимге өтуге міндетті.

Патент бойынша келесі қызмет түрлерін жүзеге асыратын ЖК жұмыс істей алады (барлығы 32):

1. сылақ жұмыстары;
2. ағаш өңдеу және ағаш ұстасы жұмыстары;
3. еден төсеу және қабырғаны қаптау жұмыстары;
4. бояу және шынымен жұмыстар;
5. такси қызметі;
6. автомобиль көлігімен жүк тасымалдау;
7. сыйақы үшін немесе шарт негізінде жылжымайтын мүлікті басқару;
8. фотография саласындағы қызмет;
9. аударма (ауызша және жазбаша) ісі;
10. мүліктік жалдауға (жалға алуға) тапсыру;     
11. көлік құралдарын мүліктік жалдауға (жалға) беру;
12. ойын-сауық және спорт мүкәммалын жалға алу және мүліктік жалдау (жалға алу);
13. бейнежазбалар мен дискілерді жалға беру (жалға алу);
14. жеке тұтынудың өзге де заттары мен тұрмыстық тауарларды жалға алу және мүліктік жалдау (жалға алу) ;
15. ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдығын мүліктік жалдауға (жалға) беру;
16. есептеу техникасын қоса алғанда, кеңсе машиналары мен жабдықты мүліктік жалдауға (жалға) беру;
17. спорттық білім беру және бос уақытты ұйымдастыру мамандарының білімі саласындағы қызметтер;
18. мәдениет саласындағы білім беру қызметтері;
19. басқа білім беру саласындағы қызметтер;
20. қосалқы білім беру қызметтері;
21. өнер саласындағы қызмет;
22. компьютерлер мен перифериялық жабдықты жөндеу;
23. коммуникациялық жабдықты жөндеу;
24. жеке тұтыну заттары мен тұрмыстық тауарларды жөндеу;
25. шаштараз қызметтері;
26. маникюр және педикюр;
27. ветеринариялық қызметтер;
28. жер учаскелерін өңдеу жөніндегі қызметтер;
29. тұрғын орынжайларды жинау және үй шаруашылығын жүргізу жөніндегі қызметтер;
30. жүк тасушылардың базарлардағы, вокзалдардағы қызметтері;
31. музыкалық аспаптарды жасау және жөндеу;
32. мал жаю.

Патент бойынша сауда жасауға тыйым салынады. Патент негізінде арнайы салық режимін қолдануға мүмкіндік бермейтін жағдай туындаған жағдайда салық төлеуші жалпыға бірдей белгіленген салық салу тәртібіне немесе өзге арнайы салық режиміне көшу үшін осындай жағдай туындаған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қолданылатын салық салу режимі туралы хабарлама беруге міндетті.

Патент негізінде арнайы салық режимін қолданатын кәсіпкерлер қызметі жалпыға ортақ пайдаланылатын телекоммуникация желісі жоқ жерлерде орналасқан салық төлеушілерді қоспағанда, сондай-ақ арнайы мобильді қосымша арқылы ақшалай есеп айырысу жүргізетін салық төлеушілерді қоспағанда, бақылау-кассалық машиналарды қолдануға міндетті.

Агенттік шарттар (келісім) негізінде қызметтер көрсететін ЖК патенті негізінде арнайы салық режимін қолдануға құқылы емес.

Патентті қалай алуға болады және ол қандай мерзімге ресімделеді

Патент алу үшін кәсіпкер алдымен жеке кәсіпкер ретінде тіркелуі керек.

Патент негізінде арнайы салық режимін қолдану үшін орналасқан жері бойынша салық органына патент құнының есебі (есебі) ұсынылады.

      Есеп қағаз жеткізгіште немесе электрондық нысанда, оның ішінде "электрондық үкіметтің" веб-порталы, ЖК арқылы ұсынылады:

1. Жаңадан құрылған – ЖК ретінде тіркеу есебіне қою үшін хабарлама ұсынылған күннен бастап 3 жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде.
2. Жалпыға бірдей белгіленген тәртіптен немесе өзге де арнаулы салық режимінен көшуді жүзеге асыратындар – патент негізінде арнайы салық режимін қолдану айының 1-іне дейін.
3. Кезекті патент алу үшін – алдыңғы патенттің қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін немесе салық есептілігін ұсынуды тоқтата тұру мерзіміне дейін.

Есептеу патенттің құнын есептеу үшін салық есептілігі болып табылады.

Патенттің қолданылу кезеңінде алынатын табыс сомасын салық төлеушінің өзі белгілейді.

Патент құнын төлеуді салық төлеуші есеп ұсынылғанға дейін жүргізеді.

Патенттің құны екінші деңгейдегі банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы төленген жағдайда, электрондық нысанда ұсынылған есепке сұрау салуда төлем құжатының деректемелерін көрсеткен кезде "электрондық үкіметтің" веб-порталында қалыптастырылатын "электрондық үкіметтің" төлем шлюзінің хабарламасы қоса беріледі.

Есеп айырысумен бір мезгілде қағаз түрінде патент құнының төленгенін растайтын құжаттар ұсынылады.

Электрондық нысанда, оның ішінде "электрондық үкіметтің" веб-порталы арқылы берілген есепте жеке кәсіпкерлер патент құнына енгізілетін салықтар мен әлеуметтік төлемдер сомаларын төлеу жөніндегі төлем құжаттарының деректемелерін көрсетеді. Патенттің құнына жеке табыс салығының (төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығынан басқа) және әлеуметтік төлемдердің төлеуге жататын сомалары енгізіледі. Патент құнына енгізілетін жеке табыс салығының сомасын есептеу салық салу объектісіне 1 пайыз мөлшерінде мөлшерлемені қолдану жолымен жүргізіледі.

Маңызды: ҚР 27.12.2019 ж. № 290-VI Заңымен (бұдан әрі – Заң) 01.01.2020 ж. бастап 01.01.2023 ж. дейін Заңның 57-4-бабының талаптарына сәйкес микро және шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін ЖТС сомасы 100% - ға азаяды.

Яғни, осы кезеңге ЖТС төлеудің қажеті жоқ (патенттің құны тек әлеуметтік төлемдердің сомасына тең). Тиісінше, 2021 жылға арналған 911.00 нысанын ұсынған кезде есепте жоспарланған кіріс сомасы, ал есептеуге ЖТС сомасы - 0 теңге көрсетіледі.

Патент құнына қосылатын әлеуметтік төлемдерді есептеу ҚР заңдарына сәйкес жүргізіледі:

• ҚР-да зейнетақымен қамсыздандыру туралы,
• Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы,
• Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы.

Жеке кәсіпкер есепті ұсынғаннан кейін салық органы есепті табыс еткен күннен кейінгі 1 жұмыс күні ішінде салық органының ақпараттық жүйесінде патент қалыптастыруды жүргізеді.

Патентті қолданудың салық кезеңі күнтізбелік жыл болып табылады.

Егер салық кодексінің 685-бабының 5-тармағында өзгеше көзделмесе, патент негізіндегі арнайы салық режимі бір салық кезеңі шегінде кемінде бір ай қолданылады.

Патент негізіндегі арнайы салық режимін дара кәсіпкерлер бір айдан аз мерзім ішінде қолданады:

1.  ағымдағы салық кезеңінің соңғы айында жаңадан тіркелген;
2.  ағымдағы салық кезеңінің соңғы айында салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру мерзімі аяқталғанға дейін немесе одан кейін қызметін қайта бастағандар арқылы жүзеге асырылады.

• Егер патенттің қолданылу мерзімінен кейін кәсіпкер қызметін жалғастыруды жоспарласа, онда келесі патентті алдыңғы патенттің қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін сатып алу қажет.
• Егер ЖК салық режимін өзгертуді жоспарласа, ауысым туралы хабарлама ауысу жоспарланған айдың басталуына дейін берілуі керек. Әйтпесе, хабарлама қойылады және ЖК салық салудың жалпыға бірдей белгіленген тәртібіне ауыстырылады.
• Егер қызметті тоқтата тұру жоспарланса, тоқтата тұру туралы өтініш ағымдағы патент аяқталған күнге дейін де берілуі керек.

• Егер ЖК табысы есепте көрсетілген табыс сомасынан асып кетсе, онда ЖК айырмаға қосымша есеп беруге және салықтарды қосымша төлеуге міндетті.
• Егер табыс белгіленген шектен асып кетсе, онда ЖК осындай асып кету орын алған айдың 1-інен бастап патент негізінде арнайы салық режимін қолдану шарттарына сәйкес келмеуіне байланысты басқа салық режиміне көшу туралы хабарлама беруге тиіс.

Патенттің қолданылу мерзімі өткен күннен бастап күнтізбелік алпыс күн ішінде салық өтінішін немесе кезекті есепті ұсынбаған кезде жеке кәсіпкер Салық кодексінің 67-бабында айқындалған тәртіппен дара кәсіпкер ретінде тіркеу есебінен шығарылуға жатады.