Ваш браузер не поддерживает JavaScript или его поддержка отключена. Пожалуста включите JavaScript, т.к. он необходим для корректной работы портала Электронного правительства Республики Казахстан.

Қалдықтарды азайту, қайта өңдеу және қайталама пайдалану туралы ақпарат Баспаға шығару нұсқасы

Cоңғы өзгеріс: 09.01.2023

Сондай-ақ қараңыздар:

Қазақстандағы патенттік сенім білдірілген өкілдер: интеллектуалдық меншікті қорғау үшін кімге жүгіну керек?

Тапсыруға міндетті нысандар тізбесін қарау «Жүгіртпе»

Статистикалық есептерді тапсыру мәселелері бойынша ақпарат

БСК - бюджеттік сыныптама коды

Салық мөлшерлемелері

қалдықтарды оңдеу

Қалдықтарды басқару

Тұжырымдамаға сәйкес 2030 жылға қарай қалдықтарды қайта өңдеу үлесі 40% – ға, 2050 жылға қарай 50% - ға дейін жеткізілуге тиіс.

Қатты тұрмыстық қалдықтар

Жыл сайын Қазақстанда 4,5-5 млн.тонна қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі – ҚТҚ) пайда болады. ҚТҚ Астана, Шымкент және Жаңаөзен қалаларындағы зауыттарда, сондай-ақ, негізінен, шағын және орта бизнес кәсіпорындарында сұрыпталады және қайта өңделеді.

2020 жылғы 3 тоқсанда қайта өңделген және кәдеге жаратылған ҚТҚ үлесі 15,8% - ды құрады.

№	Облыстың, қаланың атауы	Қайта өңделген және кәдеге жаратылған ҚТҚ үлесі
№	Облыстың, қаланың атауы	2017 жыл, %	2018 жыл, %	2019 жыл, %	2020 жыл, 3 тоқсан
1	Ақмола	2,11	2,93	3,02	3
2	Ақтөбе	3,51	11,69	10	11
3	Алматы	24,77	27,55	23,28	15
4	Атырау	44,33	1,69	10,44	11
5	ШҚО	3,17	4,84	3,28	16
6	Жамбыл	3,47	3,11	8,53	9
7	БҚО	2,17	5,28	8,6	8
8	Қарағанды	13,96	16,39	17,42	21
9	Қостанай	0,93	9,65	10,3	9
10	Қызылорда	8,13	7,42	10,78	18
11	Маңғыстау	6,49	1,42	33,8	40
12	Павлодар	0,23	0,12	15	16
13	СҚО	3,59	7,59	10,78	14
14	Түркістан	3,48	7,17	10,05	13
15	Алматы қ.	10,01	5,70	10,95	9
16	Астана қ.	8,33	12,25	15,92	30
17	Шымкент қ.	-	18,28	22,77	26
		9,05	11,51	14,9	15,8

Қазіргі уақытта қайталама шикізатты жинау мен жинақтауды қамтамасыз ету үшін «хабтар» құру, оларды бөлек жинау және сұрыптау бойынша инфрақұрылымы жоқ өңірлерде қатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау желілерін орнату бойынша жұмыс жүргізілуде.

ҚТҚ өңірлер бойынша бөлек жинау және сұрыптау

Республика бойынша 204 қала мен ауданның ішінен әртүрлі кезеңдерде бөлек жинау 94-ке, ал сұрыптау 80 елді мекенге енгізілді. Бұл ретте, қалдықтарды бөлек жинау және сұрыптау ірі қалаларда да, аудандарда да енгізілуде. Сұрыптау кешендерінде мыңнан астам жұмыс орны ашылды. 2020 жылдың 10 айының қорытындысы бойынша Қарағанды облысында ҚТҚ бөлек жинау және сұрыптау енгізілген елді мекендердің ең көп саны (15).

Бөлек жинау бойынша Рейтинг	Өңір	ҚТҚ бөлек жинау енгізілген СТ саны*	ТҚҚ сұрыптау енгізілген ТҚ саны*	ҚТҚ қайта өңдеу кәсіпорындарының саны*
	ҚР бойынша жиыны	94	80	218
1	БҚО	13	1	13
2	Қостанай	7	7	26
3	Ақмола облысы	5	1	6
4	Алматы	7	7	14
5	Павлодар	8	4	10
6	Ақтөбе	6	1	28
7	Атырау	3	4	6
8	Жамбыл	5	11	15
9	Қарағанды	15	15	12
10	Түркістан	3	8	14
11	Маңғыстау	6	7	12
12	СҚО	2	0	21
13	ШҚО	4	3	15
14	Астана қ.	1	1	3
15	Шымкент қ.	1	1	5
16	Қызылорда	7	8	12
17	Алматы қ.	1	1	6

* Әкімдіктердің ақпараты негізінде.

2020 жылдың 10 айының қорытындысы бойынша қалдықтарды қайта өңдеу, сұрыптау бойынша кәсіпорындардың ең көп Саны Ақтөбе (28), Қостанай (26), Солтүстік Қазақстан (21), Ең аз саны Атырау және Ақмола (6) облыстарында.

Қалдықтарды қайта өңдеу саласында шағын және орта бизнесті дамыту

ӨКМ шеңберінде кәсіпорындардың қайталама шикізатты жинау, тасымалдау және қайта өңдеу шығындарын өтеу жүзеге асырылады.

2020 жылдың 3-тоқсанында жиналған және қайта өңделген өнім көлемі:

автокомпоненттердің қалдықтары 25 909 тоннаны құрады;
қаптама қалдықтары 16 436 тоннаны құрады.

Жиналған және қайта өңделген көлем, тонна	2017	2018	2019	*9 мес. 2020
пайдаланылған шиналар	20 047	27 710	23 020	6 458,54
пайдаланылған майлар	4 198	11 252	15 686	10 097,95
пайдаланылған аккумуляторлар	20 000	20 000	18 611	9 352,89
пайдаланылған антифриздер	2 300	3 400	0	0
шыны қаптама қалдықтары	5 634	22 772	22 377	423,88
пластик қаптама қалдықтары	6 066	8 995	8 826	1 701,33
картон-қағаз қаптама қалдықтары	45 025	31 595	10 707	14 311,02
электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары	2 461	4 666	0	0
* контрагенттердің есептік құжаттарын тексеру барысындағы алдын ала деректер

2020 жылдың 3 тоқсанында жиын пункттеріне 10 919 бірлік ВЭТС келіп түсті. 17 855 бірлік ВЭТС қайта өңдеуге жіберілді, 16,6 мың тонна қайта өңделді.

ӨКМ тетігі есебінен ҚТҚ-ны бөлек жинау бойынша инфрақұрылым құрылады. Бүгінгі таңда сынап шамдарын жинауға арналған 2 321 контейнер, бөлек жинауға арналған 12 196 контейнер, электр жабдығына арналған 150 контейнер орнатылды. Қайта шикізат қабылдайтын 147 пункт құрылды.

ӨКМ механизмін Астана қаласы мен Алматы облысының әкімдіктері неғұрлым белсенді пайдаланады. Батыс Қазақстан, Ақтөбе және Атырау облыстары әкімдіктерінің жұмысы нашар. Түркістан облысы әкімдіктерінде ӨКМ-мен өзара іс-қимыл жоқ.

Рейтинг	Өңір	Сынап шамдары мен батареяларға арналған контейнерлер саны	Бөлек жинауға арналған контейнерлер саны	Электр жабдықтарына арналған контейнерлер саны	ҚТҚ қабылдау пункттерінің саны
	ҚР *бойынша* *жиыны*	*2321*	*12196*	*150*	*147*
1	Астана	370	6276	31	32
2	Алматы және Алматы облысы	190	1457	600	78
3	Қарағанды	0	1755	37	16
4	Павлодар	200	422	20	0
5	Қостанай	145	587	8	0
6	СҚО	79	766	38	0
7	ШҚО	0	565	10	0
8	Қызылорда	850	0	0	0
9	Маңғыстау	0	368	0	9
10	Ақмола	154	0	0	12
11	Ақтөбе	133	0	0	0
12	Жамбыл	106	0	5	0
13	БҚО	54	0	0	0
14	Атырау	40	0	0	0
15	Шымкент және Түркістан обл.	0	0	0	0

Астана және Алматы қалаларында, сондай-ақ Астана – Щучинск тас жолында электр май құю станцияларының (бұдан әрі-ЭС) инфрақұрылымы құрылуда, барлығы 109 ЭС орнату жоспарлануда (Астана қаласында – 51, Алматыда-57, Щучинск қаласында-1). Бүгінгі күні 103 ЭС орнатылды (50 – Астанада, 1 - Щучинск қаласында және 52 - Алматы қаласында).

Ескі автомобильдерді қабылдау бағдарламасының қолданысы басталғаннан бері (2016 жылғы 21 қараша) халықтан 134 584 бірлік ескі автомобильдер қабылданды, бұл бизнесті ынталандыруға мүмкіндік берді, жаңа кәсіпорындардың пайда болуына ықпал етті.

ҚТҚ полигондары

2020 жылғы 3 тоқсанның қорытындысы бойынша республика бойынша ҚТҚ орналастыру объектілерінің саны 3 292 құрады, оның ішінде Экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес – 601 (18,2%).

Экологиялық нормаларға сәйкес келетін полигондардың ең аз үлесі Батыс Қазақстан (полигондардың жалпы санының 0,96%-ы - 208), Павлодар (336 полигонның 1,49% - ы) және Қызылорда (145 полигонның 2,76% - ы) облыстарында. Астана (1 полигон), Шымкент (1 полигон) және Жамбыл (162 полигон) облыстарындағы барлық полигондар экологиялық нормаларға сәйкес келеді.

Рейтинг	Өңір	ҚТҚ полигондарының саны, бірл.*	Нормаларға сәйкес келетін полигондар саны, бірл.*	Нормаларға сәйкес келетін полигондардың үлесі, %*
	ҚР *бойынша* *жиыны*	*3 292*	*601*	*18,26*
1	Астана	1	1	100
2	Шымкент	1	1	100
3	Жамбыл	159	159	100
4	Түркістан	163	150	92,02
5	Қостанай	266	111	41,73
6	Маңғыстау	24	8	33,33
7	Атырау	82	9	10,98
8	Ақмола	130	26	20,00
9	Қарағанды	202	40	19,80
10	ШҚО	430	26	6,05
11	СҚО	458	17	3,71
12	Ақтөбе	323	12	3,72
13	БҚО	208	2	0,96
14	Қызылорда	145	4	2,76
15	Алматы	313	13	4,15
16	Павлодар	336	5	1,49
17	Алматы 0 Алматы облысына шығарылады

* Әкімдіктердің ақпараты негізінде.

Табиғи қоқыстарды жою

«Қазақстан Ғарыш Сапары «ҰК» АҚ-мен бірлесіп қалдықтарды орналастыру орындарының ғарыштық мониторингі жолға қойылды.

Мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп сұрапыл қоқыс үйінділерін жою және оларды болдырмау жөнінде жүйелі шаралар қабылдау жөніндегі ведомствоаралық іс-шаралар жоспары әзірленді, қалдықтарды орналастыру орындарына космомониторинг және «Таза Қазақстан» рейдтері жүргізілді, экологиялық мәдениетті дамыту мақсатында халыққа жадынамалар мен буклеттер таратылды, ЭТРМ жедел желі құрылды, 2020 жылғы шілдеден бастап 1 099 өтініш келіп түсті.

Космомониторинг қорытындысы бойынша қалдықтарды орналастыруға рұқсат етілмеген 8 884 орын анықталды, оның ішінде 7 147 қоқыс орны жойылды (2019 және 2020 жылдар), бұл мынаны құрайды 80% (2019-28%, 2018-14%).

№	Өңір	2020 жылы рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар саны, бірл.	2020 жылы кәдеге жаратылған қоқыс орындарының саны (2019 жылғы қалдықтарды ескере отырып), бірл.	2020 жылы кәдеге жаратылған қоқыс үйінділерінің үлесі, %
	ҚР *бойынша* *жиыны*	*8 884*	*7 147*
1	Астана	533	356	67
2	Алматы	24	37	100
3	Шымкент	88	94	100
4	Ақмола	1 527	742	49
5	Ақтөбе	757	643	85
6	Алматы обл.	688	307	45
7	Атырау	234	488	100
8	ШҚО	828	511	62
9	Жамбыл	233	194	83
10	БҚО	419	204	49
11	Қарағанды	1 275	2 107	100
12	Қостанай	538	421	78
13	Қызылорда	136	99	73
14	Маңғыстау	131	76	58
15	Павлодар	488	54	11
16	СҚО	581	692	100
17	Түркістан	404	122	30

Қалдықтардың ең көп жиналуы Ақмола облысында байқалады-1 527, оның ішінде 742 қоқыс тастайтын жер - 49%, Алматы облысында - 688, оның ішінде 307 қоқыс тастайтын жер - 45%, Түркістан облысында - 404, оның ішінде 122 қоқыс тастайтын жер - 30%, БҚО - 419 жойылды, оның ішінде 204 қоқыс тастайтын жер - 49%, Павлодар облысында - 488, оның ішінде 54 қоқыс тастайтын жер - 11% жойылды.

Жаңа экологиялық кодекс шеңберінде қоқыс өңдейтін кәсіпорындарды лицензиялауды енгізу, ал қоқыс шығаратын ұйымдар үшін уәкілетті органға хабарлама жіберу және олардың көлік құралдарында GPS-датчиктердің болуы міндеттемесін енгізу жоспарлануда.

2020 жылға арналған құрылыс жобалары бойынша жоспарлар

Алматы облысы Іле ауданының аумағында «Waste Energy Kazakhstan» ЖШС қуаттылығы жылына 220 мың тонна толық циклді зауыт және «ZORBIOGAZ»ЖШС Органикалық қалдықтарды қайта өңдеу зауытын салу жоспарлануда. Бұл жобалар ҚР Энергетика министрлігінің БиоЭС жобаларын іріктеу бойынша аукциондық сауда-саттықтың жеңімпаздары болып табылады.

Өнеркәсіптік қалдықтар

Елімізде шамамен 31,6 млрд. тонна өнеркәсіптік қалдықтар жинақталған. Жыл сайын шамамен 1 млрд.тонна түзіледі. Бұл негізінен техногендік-минералды түзілімдер (ТМТ), оның ішінде аршылған жыныс пен күл-қож (жалпы көлемнің 70%), өңдеу өнеркәсібінің қалдықтары (жалпы көлемнің 10%) және т.б. қызмет (20%). Оларды қайта өңдеу жұмыстары жүргізілуде.

2020 жылдың 3 тоқсанында қайта өңделген және кәдеге жаратылған өнеркәсіптік қалдықтардың үлесі-29,7%.

№	Облыстың, қаланың атауы	Құрылды	Кәдеге жаратылды, оның ішінде:
		Өнеркәсіптік қалдықтар, мың тонна	Өнеркәсіптік қалдықтар
		Өнеркәсіптік қалдықтар, мың тонна	Барлығы	Пайдаланылған, мың тонна	Қайта өңделгені, мың тонна	%
1	Ақмола	21 353 000	3 598 000	3 598 000	-*	16,85
2	Ақтөбе	26 852 760	921 000	3 000	918 000	3,43
3	Алматы обл.	197 002	0		-*	0,00
4	Атырау	179 445	95 735		95 735	53,35
5	ШҚО	27 446 565	19 933 824	19 916 100	17 724	72,63
6	Жамбыл	8 802 655	599 937	247 363	352 574	6,82
7	БҚО	60 590	23 500	7 950	15 550	38,79
8	Қарағанды	110 707 750	46 551 000	46 550 125	875	42,05
9	Қостанай		0		-*	0
10	Қызылорда	62 000	15 200	15 200	-*	24,52
11	Маңғыстау	300 000	124 986	24 999	99 987	41,66
12	Павлодар	104 000 145	18 876 877	18 445 949	430 928	18,15
13	СҚО	636 200	132 000	78 200	53 800	20,75
14	Түркістан	5 009 685	3 512	3 400	112	0,07
15	Алматы қ.	0	0	0	0	0
16	Астана қ.	419	0	419	-*	100
17	Шымкент қ.	680	80	80	-*	11,76
Барлығы		305 608 896	90 875 651	88 890 785	1 985 285	29,7

*Осы есепті қалыптастыру кезінде Ақмола, Алматы, Қызылорда облыстарының, сондай-ақ Астана және Шымкент қалаларының қалдықтарын қайта өңдеу бойынша ақпарат ұсынылған жоқ.

Түзілген қалдықтардың қалған көлемі (шамамен 680 млн. тонна) жыл сайын қалдық қоймалары мен полигондарда орналастырылады.

Өнеркәсіптік қалдықтардың негізгі үлесі тау-кен кәсіпорындарына тиесілі. Олар бүкіл ел бойынша үнемі өсіп келе жатқан қоқыстар мен қоймаларды құрайды. ИИДМ деректері бойынша бүгінгі күні ТМҚ мемлекеттік кадастрында 1,5 мың объект тіркелген.

Қабылданған шаралар:

«Қазақстан алюминийі» АҚ 2018 жылы карьерлердің пайдаланылған кеңістігіне 13,3 млн.тонна аршыма жыныстар (түзілетін жалпы көлемнің 37%) орналастырды.

«ҚазАвтоЖол» «ҰК» АҚ жол құрылысында күл-шлак қалдықтарын табиғи тас материалдарының орнын басатын құрал ретінде пайдаланады.

Тұрақты органикалық ластағыштар

Елде Кеңес заманынан бері құрамында тол бар қалдықтардың мол көлемі жинақталған: құрамында ПХД бар 40,3 мың дана трансформаторлар мен конденсаторлар,82,6 тонна және 4 100 литр ескірген тыйым салынған,пайдалануға жарамсыз пестицидтер, 3,7 мың тонна көмілген пестицидтер, пестицидтерден 13,5 мың дана ыдыс.

Мәселені шешу мақсатында Министрлік ЮНИДО-мен бірлесіп жоба жүргізуде, оның шеңберінде 2021 жылы Қазақстанға қауіпті қалдықтарды жою жөніндегі қондырғыны өтеусіз беру жоспарлануда.

2021 жылға арналған жоспарлар:

Қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу және бекіту;
Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі жобаларды іріктеу бойынша аукциондық сауда-саттық өткізу.

Қалдықтарды азайту, қайта өңдеу және қайталама пайдалану туралы ақпарат Баспаға шығару нұсқасы

Сондай-ақ қараңыздар:

Сыртқы ресурстар

Азаматтарға арналған үкімет

Әлеуметтік желілер

Қатені байқадыңыз ба?

Әлеуметтік желілер

Қатені байқадыңыз ба?