Айдар парағына өту

Қалдықтарды азайту, қайта өңдеу және қайталама пайдалану туралы ақпарат Баспаға шығару нұсқасы

Cоңғы өзгеріс: 09.01.2023

қалдықтарды оңдеу

Қалдықтарды басқару

Тұжырымдамаға сәйкес 2030 жылға қарай қалдықтарды қайта өңдеу үлесі 40% – ға, 2050 жылға қарай 50% - ға дейін жеткізілуге тиіс.

Қатты тұрмыстық қалдықтар

Жыл сайын Қазақстанда 4,5-5 млн.тонна қатты тұрмыстық қалдықтар (бұдан әрі – ҚТҚ) пайда болады. ҚТҚ Астана, Шымкент және Жаңаөзен қалаларындағы зауыттарда, сондай-ақ, негізінен, шағын және орта бизнес кәсіпорындарында сұрыпталады және қайта өңделеді.

2020 жылғы 3 тоқсанда қайта өңделген және кәдеге жаратылған ҚТҚ үлесі 15,8% - ды құрады.

 

Облыстың, қаланың атауы

Қайта өңделген және кәдеге жаратылған ҚТҚ үлесі

2017 жыл, %

2018 жыл, %

2019 жыл, %

2020 жыл,

3 тоқсан

1

Ақмола

2,11

2,93

3,02

3

2

Ақтөбе

3,51

11,69

10

11

3

Алматы

24,77

27,55

23,28

15

4

Атырау

44,33

1,69

10,44

11

5

ШҚО

3,17

4,84

3,28

16

6

Жамбыл

3,47

3,11

8,53

9

7

БҚО

2,17

5,28

8,6

8

8

Қарағанды

13,96

16,39

17,42

21

9

Қостанай

0,93

9,65

10,3

9

10

Қызылорда

8,13

7,42

10,78

18

11

Маңғыстау

6,49

1,42

33,8

40

12

Павлодар

0,23

0,12

15

16

13

СҚО

3,59

7,59

10,78

14

14

Түркістан

3,48

7,17

10,05

13

15

Алматы қ.

10,01

5,70

10,95

9

16

Астана қ.

8,33

12,25

15,92

30           

17

Шымкент қ.

-

18,28

22,77

26

 

 

9,05

11,51

14,9

15,8

 

Қазіргі уақытта қайталама шикізатты жинау мен жинақтауды қамтамасыз ету үшін «хабтар» құру, оларды бөлек жинау және сұрыптау бойынша инфрақұрылымы жоқ өңірлерде қатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау желілерін орнату бойынша жұмыс жүргізілуде.

ҚТҚ өңірлер бойынша бөлек жинау және сұрыптау

Республика бойынша 204 қала мен ауданның ішінен әртүрлі кезеңдерде бөлек жинау 94-ке, ал сұрыптау 80 елді мекенге енгізілді. Бұл ретте, қалдықтарды бөлек жинау және сұрыптау ірі қалаларда да, аудандарда да енгізілуде. Сұрыптау кешендерінде мыңнан астам жұмыс орны ашылды. 2020 жылдың 10 айының қорытындысы бойынша Қарағанды облысында ҚТҚ бөлек жинау және сұрыптау енгізілген елді мекендердің ең көп саны (15).

Бөлек жинау бойынша Рейтинг

Өңір

ҚТҚ бөлек жинау енгізілген СТ саны*

ТҚҚ сұрыптау енгізілген ТҚ саны*

ҚТҚ қайта өңдеу кәсіпорындарының саны*

 

ҚР бойынша жиыны

94

80

218

1

БҚО

13

1

13

2

Қостанай

7

7

26

3

Ақмола облысы

5

1

6

4

Алматы

7

7

14

5

Павлодар

8

4

10

6

Ақтөбе

6

1

28

7

Атырау

3

4

6

8

Жамбыл

5

11

15

9

Қарағанды

15

15

12

10

Түркістан

3

8

14

11

Маңғыстау

6

7

12

12

СҚО

2

0

21

13

ШҚО

4

3

15

14

Астана қ.

1

1

3

15

Шымкент қ.

1

1

5

16

Қызылорда

7

8

12

17

Алматы қ.

1

1

6

* Әкімдіктердің ақпараты негізінде.

2020 жылдың 10 айының қорытындысы бойынша қалдықтарды қайта өңдеу, сұрыптау бойынша кәсіпорындардың ең көп Саны Ақтөбе (28), Қостанай (26), Солтүстік Қазақстан (21), Ең аз саны Атырау және Ақмола (6) облыстарында.

Қалдықтарды қайта өңдеу саласында шағын және орта бизнесті дамыту

ӨКМ шеңберінде кәсіпорындардың қайталама шикізатты жинау, тасымалдау және қайта өңдеу шығындарын өтеу жүзеге асырылады.

2020 жылдың 3-тоқсанында жиналған және қайта өңделген өнім көлемі:

  • автокомпоненттердің қалдықтары 25 909 тоннаны құрады;
  • қаптама қалдықтары 16 436 тоннаны құрады.

Жиналған және қайта өңделген көлем, тонна

2017

2018

2019

*9 мес. 2020

пайдаланылған шиналар

20 047

27 710

23 020

6 458,54

пайдаланылған майлар

4 198

11 252

15 686

10 097,95

пайдаланылған аккумуляторлар

20 000

20 000

18 611

9 352,89

пайдаланылған антифриздер

2 300

3 400

0

0

шыны қаптама қалдықтары

5 634

22 772

22 377

423,88

пластик қаптама қалдықтары

6 066

8 995

8 826

1 701,33

картон-қағаз қаптама қалдықтары

45 025

31 595

10 707

14 311,02

электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары

2 461

4 666

0

0

* контрагенттердің есептік құжаттарын тексеру барысындағы алдын ала деректер

 

2020 жылдың 3 тоқсанында жиын пункттеріне 10 919 бірлік ВЭТС келіп түсті. 17 855 бірлік ВЭТС қайта өңдеуге жіберілді, 16,6 мың тонна қайта өңделді.

ӨКМ тетігі есебінен ҚТҚ-ны бөлек жинау бойынша инфрақұрылым құрылады. Бүгінгі таңда сынап шамдарын жинауға арналған 2 321 контейнер, бөлек жинауға арналған 12 196 контейнер, электр жабдығына арналған 150 контейнер орнатылды. Қайта шикізат қабылдайтын 147 пункт құрылды.

ӨКМ механизмін Астана қаласы мен Алматы облысының әкімдіктері неғұрлым белсенді пайдаланады. Батыс Қазақстан, Ақтөбе және Атырау облыстары әкімдіктерінің жұмысы нашар. Түркістан облысы әкімдіктерінде ӨКМ-мен өзара іс-қимыл жоқ.

Рейтинг

 

Өңір

Сынап шамдары мен батареяларға арналған контейнерлер саны

Бөлек жинауға арналған контейнерлер саны

Электр жабдықтарына арналған контейнерлер саны

ҚТҚ қабылдау пункттерінің саны

 

ҚР бойынша жиыны

2321

12196

150

147

1

Астана

370

6276

31

32

2

Алматы және Алматы облысы

190

1457

600

78

3

Қарағанды

0

1755

37

16

4

Павлодар

200

422

20

0

5

Қостанай

145

587

8

0

6

СҚО

79

766

38

0

7

ШҚО

0

565

10

0

8

Қызылорда

850

0

0

0

9

Маңғыстау

0

368

0

9

10

Ақмола

154

0

0

12

11

Ақтөбе

133

0

0

0

12

Жамбыл

106

0

5

0

13

БҚО

54

0

0

0

14

Атырау

40

0

0

0

15

Шымкент және Түркістан обл.

0

0

0

0

 

Астана және Алматы қалаларында, сондай-ақ Астана – Щучинск тас жолында электр май құю станцияларының (бұдан әрі-ЭС) инфрақұрылымы құрылуда, барлығы 109 ЭС орнату жоспарлануда (Астана қаласында – 51, Алматыда-57, Щучинск қаласында-1). Бүгінгі күні 103 ЭС орнатылды (50 – Астанада, 1 - Щучинск қаласында және 52 - Алматы қаласында).

Ескі автомобильдерді қабылдау бағдарламасының қолданысы басталғаннан бері (2016 жылғы 21 қараша) халықтан 134 584 бірлік ескі автомобильдер қабылданды, бұл бизнесті ынталандыруға мүмкіндік берді, жаңа кәсіпорындардың пайда болуына ықпал етті.

ҚТҚ полигондары

2020 жылғы 3 тоқсанның қорытындысы бойынша республика бойынша ҚТҚ орналастыру объектілерінің саны 3 292 құрады, оның ішінде Экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес – 601 (18,2%).

Экологиялық нормаларға сәйкес келетін полигондардың ең аз үлесі Батыс Қазақстан (полигондардың жалпы санының 0,96%-ы - 208), Павлодар (336 полигонның 1,49% - ы) және Қызылорда (145 полигонның 2,76% - ы) облыстарында. Астана (1 полигон), Шымкент (1 полигон) және Жамбыл (162 полигон) облыстарындағы барлық полигондар экологиялық нормаларға сәйкес келеді.

Рейтинг

Өңір

ҚТҚ полигондарының саны, бірл.*

Нормаларға сәйкес келетін полигондар саны, бірл.*

Нормаларға сәйкес келетін полигондардың үлесі, %*

 

ҚР бойынша жиыны

3 292

601

18,26

1

Астана

1

1

100

2

Шымкент

1

1

100

3

Жамбыл

159

159

100

4

Түркістан

163

150

92,02

5

Қостанай

266

111

41,73

6

Маңғыстау

24

8

33,33

7

Атырау

82

9

10,98

8

Ақмола

130

26

20,00

9

Қарағанды

202

40

19,80

10

ШҚО

430

26

6,05

11

СҚО

458

17

3,71

12

Ақтөбе

323

12

3,72

13

БҚО

208

2

0,96

14

Қызылорда

145

4

2,76

15

Алматы

313

13

4,15

16

Павлодар

336

5

1,49

17

Алматы 0 Алматы облысына шығарылады

* Әкімдіктердің ақпараты негізінде.

Табиғи қоқыстарды жою

«Қазақстан Ғарыш Сапары «ҰК» АҚ-мен бірлесіп қалдықтарды орналастыру орындарының ғарыштық мониторингі жолға қойылды.

Мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп сұрапыл қоқыс үйінділерін жою және оларды болдырмау жөнінде жүйелі шаралар қабылдау жөніндегі ведомствоаралық іс-шаралар жоспары әзірленді, қалдықтарды орналастыру орындарына космомониторинг және «Таза Қазақстан» рейдтері жүргізілді, экологиялық мәдениетті дамыту мақсатында халыққа жадынамалар мен буклеттер таратылды, ЭТРМ жедел желі құрылды, 2020 жылғы шілдеден бастап 1 099 өтініш келіп түсті.

Космомониторинг қорытындысы бойынша қалдықтарды орналастыруға рұқсат етілмеген 8 884 орын анықталды, оның ішінде 7 147 қоқыс орны жойылды (2019 және 2020 жылдар), бұл мынаны құрайды 80% (2019-28%, 2018-14%).

Өңір

2020 жылы рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар саны, бірл.

2020 жылы кәдеге жаратылған қоқыс орындарының саны (2019 жылғы қалдықтарды ескере отырып), бірл.

2020 жылы кәдеге жаратылған қоқыс үйінділерінің үлесі, %

 

ҚР бойынша жиыны

8 884

7  147

 

1

Астана

533

356

67

2

Алматы

24

37

100

3

Шымкент

88

94

100

4

Ақмола

1 527

742

49

5

Ақтөбе

757

643

85

6

Алматы обл.

688

307

45

7

Атырау

234

488

100

8

ШҚО

828

511

62

9

Жамбыл

233

194

83

10

БҚО

419

204

49

11

Қарағанды

1 275

2 107

100

12

Қостанай

538

421

78

13

Қызылорда

136

99

73

14

Маңғыстау

131

76

58

15

Павлодар

488

54

11

16

СҚО

581

692

100

17

Түркістан

404

122

30

 

Қалдықтардың ең көп жиналуы Ақмола облысында байқалады-1 527, оның ішінде 742 қоқыс тастайтын жер - 49%, Алматы облысында - 688, оның ішінде 307 қоқыс тастайтын жер - 45%, Түркістан облысында - 404, оның ішінде 122 қоқыс тастайтын жер - 30%, БҚО - 419 жойылды, оның ішінде 204 қоқыс тастайтын жер - 49%, Павлодар облысында - 488, оның ішінде 54 қоқыс тастайтын жер - 11% жойылды.

Жаңа экологиялық кодекс шеңберінде қоқыс өңдейтін кәсіпорындарды лицензиялауды енгізу, ал қоқыс шығаратын ұйымдар үшін уәкілетті органға хабарлама жіберу және олардың көлік құралдарында GPS-датчиктердің болуы міндеттемесін енгізу жоспарлануда.

2020 жылға арналған құрылыс жобалары бойынша жоспарлар

Алматы облысы Іле ауданының аумағында «Waste Energy Kazakhstan» ЖШС қуаттылығы жылына 220 мың тонна толық циклді зауыт және «ZORBIOGAZ»ЖШС Органикалық қалдықтарды қайта өңдеу зауытын салу жоспарлануда. Бұл жобалар ҚР Энергетика министрлігінің БиоЭС жобаларын іріктеу бойынша аукциондық сауда-саттықтың жеңімпаздары болып табылады.

Өнеркәсіптік қалдықтар

Елімізде шамамен 31,6 млрд. тонна өнеркәсіптік қалдықтар жинақталған. Жыл сайын шамамен 1 млрд.тонна түзіледі. Бұл негізінен техногендік-минералды түзілімдер (ТМТ), оның ішінде аршылған жыныс пен күл-қож (жалпы көлемнің 70%), өңдеу өнеркәсібінің қалдықтары (жалпы көлемнің 10%) және т.б. қызмет (20%). Оларды қайта өңдеу жұмыстары жүргізілуде.

2020 жылдың 3 тоқсанында қайта өңделген және кәдеге жаратылған өнеркәсіптік қалдықтардың үлесі-29,7%.

Облыстың, қаланың атауы

Құрылды

Кәдеге жаратылды,

оның ішінде:

Өнеркәсіптік қалдықтар, мың тонна

Өнеркәсіптік қалдықтар

Барлығы

Пайдаланылған,

мың тонна

Қайта өңделгені, мың тонна

%

1

Ақмола

21 353 000

3 598 000

3 598 000

-*

16,85

2

Ақтөбе

26 852 760

921 000

3 000

918 000

3,43

3

Алматы обл.

197 002

0

 

-*

0,00

4

Атырау

179 445

95 735

 

95 735

53,35

5

ШҚО

27 446 565

19 933 824

19 916 100

17 724

72,63

6

Жамбыл

8 802 655

599 937

247 363

352 574

6,82

7

БҚО

60 590

23 500

7 950

15 550

38,79

8

Қарағанды

110 707 750

46 551 000

46 550 125

875

42,05

9

Қостанай

 

0

 

-*

0

10

Қызылорда

62 000

15 200

15 200

-*

24,52

11

Маңғыстау

300 000

124 986

24 999

99 987

41,66

12

Павлодар

104 000 145

18 876 877

18 445 949

430 928

18,15

13

СҚО

636 200

132 000

78 200

53 800

20,75

14

Түркістан

5 009 685

3 512

3 400

112

0,07

15

Алматы қ.

0

0

0

0

0

16

Астана  қ.

419

0

419

-*

100

17

Шымкент  қ.

680

80

80

-*

11,76

Барлығы

305 608 896

90 875 651

88 890 785

1 985 285

29,7

*Осы есепті қалыптастыру кезінде Ақмола, Алматы, Қызылорда облыстарының, сондай-ақ Астана және Шымкент қалаларының қалдықтарын қайта өңдеу бойынша ақпарат ұсынылған жоқ.

Түзілген қалдықтардың қалған көлемі (шамамен 680 млн. тонна) жыл сайын қалдық қоймалары мен полигондарда орналастырылады.

Өнеркәсіптік қалдықтардың негізгі үлесі тау-кен кәсіпорындарына тиесілі. Олар бүкіл ел бойынша үнемі өсіп келе жатқан қоқыстар мен қоймаларды құрайды. ИИДМ деректері бойынша бүгінгі күні ТМҚ мемлекеттік кадастрында 1,5 мың объект тіркелген.

Қабылданған шаралар:

«Қазақстан алюминийі» АҚ 2018 жылы карьерлердің пайдаланылған кеңістігіне 13,3 млн.тонна аршыма жыныстар (түзілетін жалпы көлемнің 37%) орналастырды.

«ҚазАвтоЖол» «ҰК» АҚ жол құрылысында күл-шлак қалдықтарын табиғи тас материалдарының орнын басатын құрал ретінде пайдаланады.

Тұрақты органикалық ластағыштар

Елде Кеңес заманынан бері құрамында тол бар қалдықтардың мол көлемі жинақталған: құрамында ПХД бар 40,3 мың дана трансформаторлар мен конденсаторлар,82,6 тонна және 4 100 литр ескірген тыйым салынған,пайдалануға жарамсыз пестицидтер, 3,7 мың тонна көмілген пестицидтер, пестицидтерден 13,5 мың дана ыдыс.

Мәселені шешу мақсатында Министрлік ЮНИДО-мен бірлесіп жоба жүргізуде, оның шеңберінде 2021 жылы Қазақстанға қауіпті қалдықтарды жою жөніндегі қондырғыны өтеусіз беру жоспарлануда.

2021 жылға арналған жоспарлар:

  1. Қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу және бекіту;
  2. Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі жобаларды іріктеу бойынша аукциондық сауда-саттық өткізу.
Көмек
Көмек
Ай бойы келгендердің барлығы:
Кеше келгендердің барлығы:
Қазір порталда:
URL:
Қате:
Пікір:

Спасибо, информация об ошибке принята.

Извините, в данный момент информация об ошибке не может быть обработана.
Попробуйте позже.