«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодекстің 81-бабына сәйкес әйелдің жүктілік кезеңінде, босану кезінде және босанғаннан кейін, оның ішінде шарананы тірі туудың және өлі туудың халықаралық критерийлерімен айқындалатын мерзімінен бұрын босанғаннан кейін Қазақстан Республикасының аумағында рұқсат етілген әдістерді қолдана отырып, денсаулығын сақтауға және көмек алуға құқығы бар. Жүкті, босанатын және босанған әйелдерге кепілдендірілген тегін медициналық көмек көлемі шегінде медициналық, кеңестік көмек көрсетіледі.

Кепілдендірілген тегін медициналық көмек көлемі шегіне жүктілік кезеңі, бала туу және бала туудан кейінгі кезең кіреді. Жүктілік анықталғаннан кейін ең алдымен әйелдер кеңесіне (бұдан әрі – ӘК) есепке тұру қажет.

Жүктіліктің 7–12 аптасы – есепке қоюдың оңтайлы кезеңі болып табылады. Осы кезде учаскелік әйелдер дәрігеріне алғаш рет барып көріну қажет.

Есепке кейін де тұруға болады, алайда бұл әйел мен оның баласының денсаулығын кейбір қауіптер тудыруы мүмкін, сол себепті көптеген ауруларды жүктіліктің ерте мерзімінде анықтаған дұрыс, бұл емдеу сәтті өту үшін дұрыс болады.

Жүкті әйел аудандық әйелдер кеңесінде тегін– бұл кепілдендірілген тегін медициналық көмек көлемі есебінен  қызмет көрсетіледі. Әйелдер кеңесін дербес таңдауға болады, бұл жерде тіркеуге тұрған жері бойынша немесе нақты тұратын жері бойынша өтініш беруге болады («Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодекстің 71-бабына сәйкес). Бұл өзге қалалық әйелдерге және азаматтығы басқа әйелдерге қатысты болып келеді.

Егер өзге әйелдер кеңесін таңдауды шешсеңіз,мысалы, жұмыс орнының жанында, бұл жағдайда сіз тіркелген жеріңіздегі есептен шығуыңыз және өзіңіз таңдаған әйелдер кеңесіне есепке тұруыңыз қажет. Тіркелу орнын ауыстыру мүмкіндігін алдын ала біліп алған дұрыс болады. Сондай-ақ өз қалауыңыз бойынша жүктілікті бақылау бойынша лицензияға ие ақылы емханада бақылауға тұруға болады. Сонымен қатар бойға бала біткеннен бастап бала туудан кейінгі кезеңге дейін ақылы медициналық қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін перинаталдық орталықтар мен жеке емханалар бар.

Әйелдер кеңесіне есепке тұру үшін қандай құжаттар қажет?

• Жеке куәлік (түпнұсқа мен оның 2 көшірмесі).
• Микрореакцияға талдау.
• Күйеуінің жеке куәлігі (1 көшірме).
• Неке туралы куәлік (1 көшірме).

Соңғы екі құжат кейін — перзентханадан жылдам шығау кезінде қажет болады. Егер бала туу сәтті өтіп, сәби мен ананың жағдайы жақсы болса, оларды 3 – 4 күні перзентханадан шығарады. Перзентхана баланың құжаттары дұрыс ресімделгеннен кейін ғана баланы шығаруға рұқсат ете алады.

Өмірде кез келген тосын жағдайлар болады: бала туудың алдында құжаттар жоғалып кетуі немесе баланың әкесін шұғыл түрде іссапарға жіберуі мүмкін. Бұл жағдайда бала туған әйелді баланың құжаттарын ресімдеу мүмкін болмауына байланысты шығара алмайды. Сол себепті қажетті құжаттарды алдын ала дайындау қажет. Егер әйел некеде тұрмаса, соңғы екі құжатты ресімдеудің қажеті жоқ, себебі бала анасының атына ресімделеді.

Барлық қажетті құжаттар ұсынылып, тіркелетін орында берілетін сауалнамалар толтырылғаннан кейін сіздің атыңызға 3 негізгі құжат ресімделеді:

1. Амбулаториялық ауру картасы (нысан 025/у).
2. Алмастыру картасы (нысан 113/у), бұл карта әрқашан өзіңізбен бірге болуы тиіс.
3. Жүкті әйелдің жеке картасы (нысан 111/у).

Әйелді ауруханадан шығарған кезде оған баланың туу туралы медициналық куәлігі беріледі. «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы» туралы ҚР Кодексінің 187 бабына сәйкес бала тууды тіркеу үшін туу туралы медициналық куәлік немесе туу туралы фактін дәлелдейтін сот шешімінің көшірмесі негіз болып табылады. Баланы туу туралы медициналық куәлікте баланың анасы туралы барлық қажетті деректер (тегі, аты, әкесініңаты (бар болған кезде), сондай-ақ баланың туылған күні мен жынысы, құжатты беру күні көрсетіледі. Куәлікке лауазымды тұлға қол қоюы және медицаиналық ұйымның мөрімен куәландыруы тиіс.

Баланың тууын мемлекеттік тiркеу туралы өтінішті ата-анасы немесе олардың бiреуi, ал олар қайтыс болған, науқастанған немесе өзге де себептермен өтініш жасау мүмкiн болмаған жағдайда – мүдделi адамдар немесе бала туған кезде анасы жатқан медициналық ұйымның әкiмшiлiгi бередi. Баланың тууын мемлекеттік тіркеу туралы өтінішке, егер ата-анасы немесе олардың біреуі шетелдік не азаматтығы жоқ адам болса, шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның жеке басын куәландыратын құжаттың, егер неке Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде қиылса (ерлі-зайыпты болса), неке қию (ерлі-зайыпты болу) туралы куәліктің көшірмесі қоса беріледі.

Бала өлі туған жағдайда, босанған кезден бастап бір жұмыс күнінен кешіктірмей медициналық ұйымның жауапты лауазымды адамы өтінішті береді.

Үш жұмыс күні өткен соң берілген өтініш бойынша баланың тууын мемлекеттік тіркеу Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілеген нысан бойынша тіркеуші орган жасаған қорытындының негізінде жүргізіледі»;

«Бала Қазақстан Республикасынан тыс жерде туған жағдайда баланың тууы туралы өтінішті оның ата-аналары не басқа да мүдделі адамдар Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелеріне оның туған күнінен бастап екі айдан кешіктірмей беруге тиіс»;

Баланың тууын мемлекеттiк тіркеу ата-анасының не олардың бiреуiнiң қалауы бойынша Қазақстан Республикасының аумағындағы кез келген тiркеушi органда жүргiзіледi немесе «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ өтініш берушінің өтініші бойынша жазбаша түрде немесе портал арқылы электронды түрде берілуі мүмкін.

Баланы мемлекеттік тіркеу рәсімі екі жұмыс күнінен аспайды.

Сондай-ақ «Электрондық үкімет» порталында баланың тууын тіркеудің екі тәсілі бар. Бірінші – ата-аналар баланың тууын онлайн режимінде тіркейді, бұдан кейін әлеуметтік төлемдерді тағайындауға электрондық өтініш береді. Онлайн өтініш берудің екінші нұсқасы баланың тууына байланысты қызметтердің кешенін композиттік қызмет ретінде алуды пайымдайды. Бір қызмет арқылы баланың тууын тіркеуге өтініш, бала күтімі бойынша жәрдемақы алуға өтініш беруге, сондай-ақ баланы балабақшаға кезекке қоюға (бұл жерде аталған қызметтер жеке де көрсетілуі мүмкін екенін атап өту қажет).

Проактивті бала тууды тіркеу

Бала өмiрге келiсiмен оның ата-анасына SMS-хабарлама арқылы құттықтау келiп, сәбидi тiркеу бойынша мемлекеттiк қызметтi алу ұсынысы жасалады. Баланың тууына байланысты проактивті қызметтерді көрсету бойынша пилоттық жоба Қазақстанның барлық облыстарында іске қосылды.

Проактивті қағида бойынша қызметті көрсету үшін ЭҮП-дағы жеке кабинетте ұялы телефон нөмірін сіздің ЖСН-мен байланыстыруды жүзеге асыру қажет.

Сондай-ақ, туу бойынша жәрдемақы ресімдеу үшін шот нөмірін көрсету қажет. Тууын мемлекеттік тіркеуден кейін бала туралы қажетті мәліметтер оны мектепке дейінгі мекемелерге есепке қою үшін жергілікті атқарушы органдарға беріледі.

Қызметті алушының таңдауы бойынша дайын туу туралы куәлікті ХҚКО-нан алып кетуге, не курьер арқылы үйге жеткізуге тапсырыс беруге болады.

Бала күтімі бойынша ұзақтығын, баланның тууына байланысты әлеуметтік төлемдер мен жәрдемақылардың көлемін білу үшін мына мақаламен танысуды ұсынамыз – Декреттік демалыс.