ҰБТ өткізу тәртібі

ҰБТ:

1. ЖЖОКБҰ-ға ақылы негізде оқуға қабылдау үшін орта білім беру ұйымдарының бітіруші 11 (12) сынып оқушыларына;  

2. республикалық бюджет немесе жергілікті бюджет қаражаты есебінен білім беру грантын беру конкурсына қатысу немесе ЖЖОКБҰ-ға ақылы негізде  оқуға қабылдау үшін немесе республикалық бюджет қаражаты есебінен мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша орта білім беру ұйымдарының ағымдағы жылғы бітірушілеріне;

3. республикалық бюджет немесе жергілікті бюджет қаражаты есебінен білім беру грантын беру конкурсына қатысу немесе ЖЖОКБҰ-ға ақылы негізде оқуға қабылдау үшін орта білім беру ұйымдарының өткен жылғы бітірушілері мен техникалық және кәсіптік немесе орта білімнен кейінгі білім беру  ұйымдарының бітірушілеріне;

4. республикалық бюджет немесе жергілікті бюджет қаражаты есебінен  білім беру грантын беру конкурсына қатысу үшін жоғары білімнің қысқартылған оқыту мерзімдерін көздейтін  білім беру бағдарламалары бойынша оқуға түсетін техникалық және кәсіптік немесе орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының бітірушілеріне;

5. республикалық бюджет немесе жергілікті бюджет қаражаты есебінен білім беру грантын беру конкурсына қатысу немесе ЖЖОКБҰ-ға ақылы негізде  оқуға қабылдау үшін халықаралық алмасу желісі бойынша шетелде білім алған орта білім беру ұйымдарының бітірушілері мен шетелде білім алған,  Қазақстан Республикасының азаматы болып табылмайтын, ұлты қазақ адамдарға;

6. ЖЖОКБҰ-ға күндізгі оқу бөліміне ақылы негізде қабылдау үшін ҰБТ нәтижесі бойынша шекті балл алмаған, ҰБТ нәтижелері жойылған, күнтізбелік жылы ақылы негізде ЖЖОКБҰ-ға одан әрі қабылдау үшін бейінді пәндер комбинациясы сәйкес келмейтін ҰБТ нәтижелері бар тұлғаларға;

7. ЖЖОКБҰ-ның шығармашылық дайындықты талап ететін білім беру бағдарламалары топтарында оқитын  және басқа білім беру бағдарламалары топтарына ауысқысы келетін білім алушыларға; 

8. ЖЖОКБҰ-ға ақылы негізде басқа білім беру бағдарламалары тобы бойынша білім алушы және «Педагогикалық ғылымдар» білім беру саласы  бойынша білім беру бағдарламалары тобына ауысуға ниет білдірген тұлғаларға өткізіледі.

Тестілеу бес пән бойынша жүргізіледі: үш міндетті және екі бейіндік пән. Тест тапсырмаларының саны 120, оның ішінде Қазақстан тарихы бойынша - 20, математикалық сауаттылық бойынша – 10, оқу сауаттылығы бойынша - 10 және екі бейіндік пән бойынша - 40 тапсырма.

Бейіндік пәндер тізбесі:

• математика және физика.
• математика және география.
• дүниежүзілік тарих және география.
• биология және химия.
• биология және география.
• шет тілі және дүниежүзілік тарих.
• оқу тілі мен әдебиеті.
• география және шет тілі.
• химия және физика.
• дүниежүзілік тарих және құқық негіздері.
• математика және информатика.

ҰБТ тест тапсырмалары тек зерттелген материалды (нақты фактілерді) ғана емес, сонымен бірге игерген білімді стандартты емес және жаңа жағдайларда қолдануға, атап айтқанда ережелерді, әдістерді, ұғымдарды, заңдарды, принциптерді, теорияларды қолдануға бағытталған.

2021 жылы ҰБТ форматы біршама өзгеріске ұшырады, бейіндік пәндер бойынша тестке контекст негізіндегі тест тапсырмалары, 2024 жылы сәйкестікті анықтауға арналған тест тапсырмалары енгізілді.

ҰБТ тест тапсырмаларын бағалау: ұсынылған төрт жауаптың ішінен бір дұрыс жауапты таңдағанда – 1 балл, ұсынылған көптеген жауаптардың ішінен және сәйкестікті анықтауға арналған тест тапсырмаларында бір немесе бірнеше дұрыс жауаптарды таңдағанда – 2 балл, контекст негізіндегі тест тапсырмалары – 1 балл.

Математикалық сауаттылық бойынша тест тапсырмалары математикадан игерген білімді түрлі өмірлік жағдайларда қолдана білу қабілеттілігін, математикалық есептеулердің нәтижелерін интерпретациялау және бағалау дағдыларын тексеруге мүмкіндік береді.

Оқу сауаттылығы бойынша тест тапсырмалары мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі ақпаратты бөліп көрсету, контексттегі мәтінді түсіну, мәтінді талдау интерпретациялау, оқылған материал негізінде қорытынды мен жалпылаулар жасай алу, мәтіннің мақсаты мен негізгі идеясын анықтау қабілеттері мен дағдыларын тексеруге бағытталған.

Бейіндік пәндер бойынша тест ұсынылған төрт жауаптың ішінен бір дұрыс жауап таңдалатын 25 тест тапсырмасынан, ұсынылған көптеген жауаптардың ішінен бір немесе бірнеше дұрыс жауаптар таңдалатын 5 тапсырмадан, контекст негізіндегі 5 тапсырмадан және сәйкестікті анықтауға арналған 5 тапсырмадан тұрады.

Контекст негізіндегі тест тапсырмалары білім мен дағдылардың практикалық қолданылуын, оқылған материалды нақты мәселелер мен жағдайларды шешуге бейімдеу қабілетін бағалауға мүмкіндік береді.

Бір немесе бірнеше дұрыс жауабы бар тест тапсырмалары білімнің тереңдігін және материалды түсінуді тексеруге бағытталған.

Сәйкестікті анықтауға арналған тест тапсырмалары элементтер арасында логикалық және функционалдық байланыстарды орнату қабілетін, аналитикалық ойлау және пайымдау қабілетін бағалауға мүмкіндік береді.

Барлығы 120 тест тапсырмасы бар.

ҰБТ бойынша ең жоғары балл – 140 балл.

Тестілеудің ұзақтығы - 4 сағат (240 минут), оның ішінде:

- шығармашылық дайындықты талап ететін білім беру бағдарламаларының топтарына түсушілер үшін тестілеу ұзақтығы - 70 минут.

– шығармашылық дайындықты талап ететін білім беру бағдарламаларының топтары бойынша ЖЖОКБҰ білім алушылары және білім беру бағдарламаларының басқа топтарына ауысқысы келетіндер үшін тестілеу ұзақтығы - 130 минут.

Қысқартылған оқу мерзімдерін көздейтін білім беру бағдарламалары бойынша оқуға түсушілер үшін – 2 сағат (120 минут), олардың:

– шығармашылық дайындықты талап ететін білім беру бағдарламаларының топтарына түсушілер үшін қысқартылған оқу мерзімдерін көздейтін білім беру бағдарламалары бойынша даярлаудың ұқсас бағыттары бойынша-80 минут.

Бұл ретте:

Тестілеудің 60 минуты өткеннен кейін 2 минут көлемінде үзіліспен жаттығулар жүзеге асырылады.

Тестілеудің 120 минуты өткеннен кейін 3 минут көлемінде үзіліспен жаттығулар жүзеге асырылады.

Тестілеудің 180 минуты өткеннен кейін 3 минут көлемінде үзіліс беріледі.

Мүгедектігі бар балалар мен мүгедектігі бар балалар үшін (көру, есту, тірек-қимыл аппараты функциялары бұзылған) тестілеу үшін қосымша 40 минут беріледі.

Көру аппаратының функциялары бұзылған мүгедектігі бар балалар және мүгедектігі бар адамдар үшін ҰБТ пәндерінің тест тапсырмаларының нұсқалары схемасыз, кестесіз, суретсіз, картасыз қалыптастырылады.

Сонымен қатар, көру қабілеті, тірек-қозғалыс аппаратының функциялары бұзылған мүгедектігі бар адамдар және мүгедектігі бар балалар үшін мүгедектігі туралы белгіленген құжатты көрсеткен жағдайда ҰБТ шеңберінде тапсырылатын пән мұғалімі болып табылмайтын немесе ымдау тілін меңгерген маман беруді

Сонымен қатар, ҰБТ тапсыру кезінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға ҰБТ шеңберінде тапсырылатын пән мұғалімі болып табылмайтын немесе ымдау тілін меңгерген маман беріледі.

Өту балы:

- ұлттық ЖЖОКБҰ-ға кемінде 65 балл, ал «педагогикалық ғылымдар» білім беру саласы бойынша - кемінде 75 балл, «Денсаулық сақтау» білім беру саласы бойынша-кемінде 70 балл, «Ауыл шаруашылығы және биоресурстар», «Ветеринария» білім беру салалары бойынша − кемінде 50 балл, «Құқық» даярлау бағытында - кемінде 75 балл;

- басқа ЖЖОКБҰ-да - кемінде 50 балл, ал «Педагогикалық ғылымдар» саласында – кемінде 75 балл, «Денсаулық сақтау» білім беру саласында – кемінде 70 балл, «Құқық» даярлау бағытында - кемінде 75 балл.

Бұл ретте ҰБТ-ның Қазақстан тарихы және екі бейіндік пәндері бойынша және (немесе) шығармашылық емтиханнан кемінде 5 балл, ал Оқу сауаттылығы мен Математикалық сауаттылықтан кемінде 3 балл алу қажет.

Шығармашылық дайындықты талап ететін мамандықтарға түсетін тұлғалар үшін ең жоғары балл саны - 130 балл.

ҰБТ электронды форматта келесі мерзімде өткізіледі:

- 10 қаңтардан 10 ақпанға дейін ЖОО-ға ақылы негізде түсу үшін (11 (12) сыныптардың бітіруші білім алушылары үшін; ЖОО-ға шартты түрде қабылданған тұлғалар үшін; шығармашылық даярлықты талап ететін білім беру бағдарламалары тобы бойынша ЖЖОКБҰ білім алушылары және білім беру бағдарламаларының басқа топтарына ауысқысы келетіндер үшін; топқа ауысқысы келетін ЖЖОКБҰ білім алушылары үшін «педагогикалық ғылымдар» білім беру саласының білім беру бағдарламалары);

- 1-31 наурыздан бастап ЖОО-ға ақылы негізде түсу үшін (11 (12) сыныптардың бітіруші білім алушылары үшін; өткен жылдардағы орта білім беру, техникалық және кәсіптік немесе орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының түлектері үшін; шетелде білім алған орта білім беру ұйымдарының түлектері, сондай-ақ оқу орындарын бітірген Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдар үшін шетелде; ЖОО-ға шартты түрде қабылданған тұлғалар үшін);

- 16 мамырдан 5 шілдеге дейін республикалық бюджет немесе жергілікті бюджет қаражаты есебінен білім беру грантын беру конкурсына қатысу үшін немесе жоо-ға ақылы негізде түсу үшін (ағымдағы жылғы орта білім беру ұйымдарының түлектері үшін; өткен жылдардағы орта білім беру, техникалық және кәсіптік немесе орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының түлектері үшін; техникалық және кәсіптік немесе қысқартылған оқу мерзімдерін көздейтін жоғары білімнің білім беру бағдарламалары бойынша түсетін орта білімнен кейінгі білім беру; шетелде оқыған орта білім беру ұйымдарының түлектері, сондай-ақ шетелде оқу орындарын бітірген Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдар үшін; жоғары оқу орнына шартты түрде қабылданған адамдар үшін);

- 10-20 тамыз аралығында ЖОО-ға ақылы негізде түсу үшін (ағымдағы жылғы орта білім беру ұйымдарының түлектері үшін; өткен жылдардағы орта білім беру, техникалық және кәсіптік немесе орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының түлектері үшін; шетелде оқыған орта білім беру ұйымдарының түлектері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын, оқу бітірген ұлты қазақ адамдар үшін шетелдегі мекемелер; ЖОО-ға шартты түрде қабылданған тұлғалар үшін; шығармашылық дайындықты талап ететін білім беру бағдарламалары тобы бойынша ЖЖОКБҰ білім алушылары және білім беру бағдарламаларының басқа топтарына ауысқысы келетіндер үшін; жжокбұ білім алушылары үшін «педагогикалық ғылымдар»білім беру саласының білім беру бағдарламалары тобына ауысқысы келетіндер үшін).

Көрсетілген мерзімдерде шекті балл жинамаған немесе ҰБТ нәтижелері жойылған оқуға түсуші академиялық кезең аяқталғанға дейін ЖОО-ға қабылдануы және ҰБТ-ны белгіленген мерзімде ақылы негізде қайта тапсыруы мүмкін.

ҰБТ-ға қатысу үшін өтініштерді қабылдау Ұлттық тестілеу орталығының www.testcenter.kz сайтында онлайн режимде жүзеге асырылады. ҰБТ-ға қатысқаны үшін төлем 5640 теңгені құрайды

 Бұл ретте ағымдағы жылдың мамыр-шілде айларында өткізілетін ҰБТ мектеп түлектері үшін тегін өткізіледі.

ҰБТ-ны Ұлттық тестілеу орталығы Республикалық маңызы бар қалаларда, облыс орталықтарында, моноқалаларда және кейбір аудан орталықтарында орналасқан өңірлік тестілеу орталықтарының базасында электрондық форматта өткізеді.

ҰБТ өткізу кезіндегі тәртіп

Тестіленушілер ҰБТӨП-ке бір-бірден кіргізіледі, бұл ретте тестіленушінің жеке басына көлемді-кеңістіктік нысандағы сканер арқылы сәйкестендіру жүргізіледі және жеке басын растайтын құжаты және он алты жасқа толмағандарға орта білім беру ұйымын ағымдағы жылы аяқтайтыны туралы анықтамасы ұсынылады.

Тестілеуге кіргізу кезінде қолды және рамалық типтегі металл іздегіштер қолданылады. Тестілеуге кіргізу кезінде металл іздегіштерді қолдану тестілеуді өткізу кезінде түсушілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сондай-ақ олардың ҰБТӨП-ке мынадай тыйым салынған заттарын: фотоаппарат, ақпараттарды тасымалдау функциясымен жабдықталған кез келген ұялы байланыс құралдарын (пейджер, ұялы телефондар, планшеттер, iPad (Айпад), iPod (Айпод), SmartPhone (Смартфон), рациялар, ноутбуктер, плейерлер, модемдер (мобильді роутерлер), смарт сағаттар, смарт көзілдірік, фитнес білезіктер (трекерлер), диктофон, сымды және сымсыз құлаққаптар, микроқұлаққаптар, сымсыз бейнекамераларды, GPS (ДжиПиЭс) навигаторларды, GPS (ДжиПиЭс) трекерлерді, қашықтан басқару құрылғыларын, сондай-ақ келесі стандарттарда жұмыс істейтін басқа да ақпарат алмасу құрылғыларын: GSM (ДжиСиМ), 3G (3 Джи), 4G (4 Джи), 5G (5 Джи), VHF (ВиЭйчЭф), UHF (ЮЭйчЭф), Wi-Fi (Вай-фай), GPS (ДжиПиЭс), Bluetooth (Блютуз), Dect (Дект) алып кірмеу үшін жүзеге асырылады.

Сонымен қоса, келесі заттарды тестілеу ғимаратына кіргізуге тыйым салынады: шпаргалкалар, оқу-әдістемелік әдебиеттер, Менделеев кестесі және тұздардың ерігіштігі кестесі, калькулятор, А0-А10 форматтағы қағаздар.

Тестілеуге жіберу барысында металл іздегішпен тексеру жүргізу кезінде осы тармақта көрсетілген тыйым салынған заттар анықталған жағдайда, тестілеу администраторлары акт (электрондық формат)" жасайды және түсуш ағымдағы тестілеуге жіберілмейді.

       Тестілеуге кіргізу барысында бөгде адам анықталған жағдайда тестілеу администраторы "Тестілеуге кіргізу барысында бөгде адамды анықтау актісін (электрондық форматта)" жасайды, оқуға түсуші ағымдағы жылы тестілеуге жіберілмейді.

      Ұлттық тестілеу орталығы түсушіні сайттағы жеке кабинеті арқылы тестілеуге жіберілмейтінін қосымша хабардар етеді.

Тестілеудің нәтижесі көбінесе тәртіпке байланысты. Кері жағдайда, түлектің тестілеу нәтижелері жойылып немесе тестілеуден шығарылады. Тестілеуді тапсыру кезінде түлек білуі және сақтауы қажет ерекше маңызды сәттерді атап өтеміз.

ҰБТ кезінде түлекке жол берілмейді:

• аудиториядан (компьютерлік сыныптан) тестілеу администраторының рұқсатынсыз 10 минуттан артық шығуға;

Бұл ретте төтенше, форс-мажорлық жағдайларды және/немесе түсушілердің денсаулығына байланысты жағдайларды қоспағанда, тестілеудің бірінші және соңғы сағаттарында шығуға;

• сөйлесуге, орын ауыстыруға.
• құжаттармен, кез келген тыйым салынған заттармен және түсушіге жұмыс үшін берілген А4 форматындағы парағымен алмасуға.
• тестілеу материалдарын, құжаттарды және тест тапсырмаларымен жұмыс үшін берілген А4 форматындағы парақты аудиториядан (компьютерлік сыныптан) алып шығуға, бүлдіруге.
• аудиторияға (компьютерлік сыныпқа) Қағидалардың 75-тармағында көрсетілген тыйым салынған заттарды алып кіруіне және/немесе қолдануына.
• тестілеу алдында немесе тестілеу кезінде шулауға.
• тестілеу тапсырмаларының мазмұнын талқылауға және жария етуге.
• тестілеуге пайдаланылатын техникаға және қауіпсіздік жүйесіне қасақана зиян келтіруге.
• тестілеу жүйесіне араласу әрекетіне және тестілеуден өтуге байланысты өзге де бұзушылықтарға рұқсат етілмейді.

Бұл ретте тестілеу өткізілетін компьютердің интерфейсіндегі калькуляторларды, Менделеев кестесін және тұздардың ерігіштігі кестесін пайдалануға рұқсат етіледі.

Бұл ретте 16 мамырдан 5 шілдеге дейінгі кезеңде ҰБТ тапсыратын адамдар үшін Менделеев және тұздардың ерігіштігі кестесі қағаз нұсқада қосымша ұсынылады.

• Түсуші аудиториядан шыққан жағдайда аудиторияға қайта кірген кезде металл іздегішпен тексеріліп кіргізіледі.

Түлектің бұзушылық фактісі анықталған жағдайда тексеруші тыйым салынған заттарды анықтау және түлекті аудиториядан шығару актісін жасайды.

      Ұлттық тестілеу орталығы ҰБТ-ны электрондық форматта аяқтағаннан кейін күнтізбелік жылдың 31 қазанына дейін тестілеудің бейнебақылау жазбаларын қарауды жүзеге асырады және тестілеу жүйесіне түсушілердің тіркеу файлдарын (логтарын) тексеруді жүргізеді.

ҰБТ апелляциялық комиссиясы

Бірыңғай критерийлердің сақталуын қамтамасыз ету және тест тапсырмаларын бағалау кезінде даулы мәселелерді шешу, тестілеуді өткізу кезеңінде электрондық форматта түсетін құқықтарды қорғау мақсатында Республикалық апелляциялық комиссия құрылады.

Апелляциялық комиссияның төрағасы мен құрамы білім беру саласындағы уәкілетті органның бұйрығымен бекітіледі. Апелляциялық комиссия түлекке ұпай қосу туралы ұсыныстардың дұрыстығын қарап, түпкілікті шешім қабылдайды.

Апелляциялық комиссияның шешімі комиссия мүшелерінің жалпы санының көпшілік даусымен қабылданады. Апелляциялық комиссияның шешімдері хаттамалармен ресімделеді, оларға төраға және Комиссияның барлық мүшелері қол қояды. Апелляциялық комиссия отырыстарының хаттамалары Ұлттық тестілеу орталығында бір жыл бойы сақталады.

Апелляция нәтижелері өтініш берушінің Жеке кабинетінде көрсетіледі.

Мазмұны бойынша апелляцияға өтініш түсушілерге тестілеу аяқталғаннан кейін 30 минут ішінде беріледі.

Тестілеу қорытындысы бойынша компьютер экранында түсушінің тестілеу нәтижелерін талдау картасы, оның жауап нұсқасы, сондай-ақ әрбір тапсырма бойынша жинаған баллы және блоктар бойынша жинаған баллдарының жиыны және ҰБТ-ның жалпы баллы көрсетіледі

Апелляция нәтижелері 30 (отыз) жұмыс күні ішінде беріледі.

Түсушінің жеке кабинетінде Республикалық апелляциялық комиссия отырысының мерзімі көрсетіледі.

Республикалық апелляциялық комиссия отырысы басталғанға дейін апелляция өтінішін жеке кабинетінде қайтарып алу жүзеге асырылады.

Апелляция өтініші қайтарып алынғаннан кейін сертификат түсушінің жеке кабинетінде бір жұмыс күні ішінде қолжетімді болады.